Jартамал сöс
Алтай тилле иштеер программа Паспарты jурттын орто уредулу школынын текши ÿредÿлÿ баштамы школдын программазына
тайанып тургузылган. Программа баштамы класстардыҥ федерал эл- тергеелик ÿредÿ стандартына ла Россияныҥ гражданининиҥ
кöгÿс –кöрÿмин тыҥыдып öскÿрери ле таскамал берериниҥ Концепциязына тайанып тургузылган.
Литературалык кычырыш баштамы класстарда тöс предметтердиҥ тоозына кирет. Берилген предметте ÿренчик кандый
jедимдерге jеткенинеҥ öскö предметтердиҥ турултазы камаанду болор. Кычырарыныҥ урокторында jеткен jедимдер jаныс ла
кееркедим литератураны керектÿ болбой, öскö дö предметтердиҥ тексттерин кöнÿ кычырарына ла оны ондоорына, анайда ок
ÿренчиктердиҥ текши билгирин, кöгÿс кöрÿмин тереҥжидип, кöкси элбек улус болорына таскадат.
Баштамы класстарда литературалык кычырыштыҥ тöс амадулары:
- текстти чокым- jарт, кöнÿ кычырып, кычырганын кöгÿске аларга ÿренери;
- эрмек- куучынныҥ бастыра бÿдÿмдерин оноҥ ары тереҥжидип, ол аайынча билгирлерин элбедип, башка- башка бÿдÿмдÿ
тексттерле иштеерге ÿренери; бичиктерле jилбиркеп, кычырарын сÿÿрине таскамал алары; башка- башка бичиктерди jилбиркеп
кöрöрине ле ол бичиктердиҥ ортозынан бойына керектузин талдап аларына ÿренери;
- кееркедим jайаандык jайалтазын ачарына, кандый ла немени jилбиркеп кöрöрине ÿредери; кееркедим произведениелерди
кычырганда, ондо айдылгани керектерди jÿреги ажыра öткÿрип, килегенин, jаратпай турганын чыгара айдарга ÿренери; сöскö
сескир ле кееркедим произведениеде не керегинде айдылганын ондооры;
- кееркедим литература ажыра jакшы кылык- jанду кижи болорына таскап, килемjи, наjылык, чындык ла кандый ла немени учурына
jетире эдип турарына тазыктырары; тöрöл калыгынын тÿÿкизиле, чÿм- jандарыла, кеендигиле (искусство) jилбиркеерге, анайда ок
Россияныҥ ла öскö дö ороондордын калыктарынын jÿрÿмиле, кеендигиле jилбиркеерге тазыктырары;
- тöрöл лö орус, анайда ок öскö дö укту калыктардын балдарга учурлаган литературазыла таныштырып, ÿренчиктерди кееркедим
литератураны кÿÿнзеп кычырарына jилбиркедериле коштой, Тöрöлине, калыгына тузазын jетирерге амадаар кÿÿн- санаа таскадары.
Литературалык кычырыш баштамы класстарда ÿренер тöс предмет болуп турганыла коштой, jÿрÿмдик таскамал (воспитание)
аларында сÿреен jаан камаанын jетирет.
Баштамы класстарда ÿренчиктердин jажына келижип турган чÿмдемелдерди кычырганы олорго ак- чек санаалу, турумкай,
jакшынак кылык- jанду кижи болуп öзöрине болужат. Чÿмдемелдерде геройлордын эткен керектери, эрмек- куучыны ажыра
2
бойынын кылык- jанын ондоп, эрмек- куучынын тÿнейлеп, олордон тем аларга эмезе олорго тÿней болбоско таскамал алат.
Школдын бичиктеринде берилген чÿмдемелдерди кычырып тура, öскö дö бичиктерди кÿÿнзеп кычырарына ла эрмек- куучыннын
башка- башка бÿдÿмдериле тузаланарга ÿренет. Бу уроктордо кееркедим чÿмдемелди кöнÿ, чокым- jарт, бойында эмезе ÿнле тыныда
кычырарга ÿренип алганы öскö дö уроктордо керектÿ болот.
Курсты jедимдÿ öткöни тургускан амадуга келиштире диалог, монолог эрмек- куучын тургузарына, кычырганы аайынча
бойынын кÿÿн- санаазын чыгара айдарына ла башка- башка бÿдÿмдÿ тексттерле, бичикте берилген кош материалдарла иштеерге,
башка- башка бÿдÿмдÿ сöзликтерден, энциклопедиялардан керектÿ jетирÿлер табарына сÿреен jаан камаанын jетирет.
Кычырарынын урокторында ÿренчиктер бичикчи кычыраачылар болорго ÿренет: jаантайын билгирлер аларга амадаары (танынан
jаны бичиктер кычырары), башка- башка бÿдÿмдÿ кычырыштарды jаныс ла урокто эмес, анайда ок öскö дö учуралдарда тузаланарга,
кычырган эмезе уккан jетирÿлерди ле чÿмдемелдерди ондоп, ондо не керегинде айдылганын куучындарга, танынан бойы керектÿ
бичиктерди талдап аларга.
Бичиктерде берилген произведениелерди кычырып тура, баштамы класстардын ÿренчиктери кееркедим чÿмдемелдердин
тилине аjару салып ÿренет: кандый бир учуралды кöргÿскенде, автор кандый сöстöр ажыра кычыраачыны кородошко, сÿÿнчиге,
килемjиге ле öскö дö айалгага экелип турганын шиндеерине таскамиал алат.
Кычырар тексттердин тематиказы. Алтай, орус ла öскö дö калыктардын оос чÿмделгези: чöрчöктöр, кожондор, табышкактар,
сооjындар, модор ло кеп сöстöр; алтай ла öскö дö укту поэттердин кычырарга сöстöри эптÿ ле эске ÿренерге jенил кöчÿрмелери;
баштамы класстын ÿренчиктеринин jажына келижип турар ада-энелердин ижи,Тöрöли, ар-буткени ле тындулары, балдардын
jÿрÿми,кижи, улус ортодо колбулар, наjылык, нöкöр, чындык,jакшы ла jаман деген ондомолдорды кöргÿзип турган чÿмдемелдер ле
тöрöл калыгынын чÿм-jанын, кöрÿм-шÿÿлтезин,тилинин jаражын, байлыгын сескедий кееркедим кеми бийик алтай бичиичилердин
чÿмдемелдери,ÿренчиктердин jажына, öзÿмине (психологиязына) келишкедий калыгынын тÿÿкизи керегинде тексттер,
каткымчылу куучындар ла öскö дö чÿмдемелдер.
Кычырар тексттердин жанрлары:чöрчöк (албатынын,автордын), табышкактар,кожондор,модор сöстöр,кокырлар, кеп
сöстöр,алкыш сöстöр, тооломоштор,куучындар,ÿлгерлер, баснялар.
Эрмек-куучыннын бÿдÿмдери ле кычырары. Берилген бöлÿкке эрмек-куучыннын ла кычырарынын бастыра бÿдÿмдери
(кычырары,угары, куучындаары ла бичиири аайынча билгирлер), башка- башка бÿдÿмдÿ тексттерле иштеери кирет. Бöлÿк
баштамы класстын ÿренчиктери эрмек-куучыннын культуразы ла коммуникатив таскамал аайынча билгирлер аларына
ууландырылган.
3
Бöлÿкте тöс jерде кычырары туруп jат. Тöрт jылдын туркунына кычырарынын некелтелери солынып, jенилинен уурына кöчöт.
Баштапкы öйлöрдö ÿренчиктер сöстöрди, сöсколбуларды ÿзÿктебей, бÿткÿлинче кычырып ÿренген болзо,онон ары сöстöрди
бириктирип, ÿнле эрмектерге кÿрмеп кöргÿзерге ÿренет. Кажы ла класста кычырарынын кеми бийиктеп ,ÿн jогынан бойында
кычырып ÿренгениле коштой, текстте не керегинде айдылганын башка-башка бÿдÿмде ( тöкпöй-чачпай
бÿткÿлинче,кыскарта,талдап) куучындаары кирет.
Программада кееркедим чÿмдемелдерле иштеерине анылу аjару эдилген. Литературалык кычырыштын урокторында тексттердин
бÿдÿмдери керегинде(jурамал,jетиру,шÿÿлтелÿ) jетирÿлер берилет.Ӱренчиктер кееркедим,ÿредÿнин (учебный),окылу (деловой),
билим тексттерди ылгаштырып, тексттердин бажалыктары содержаниелерине ( темазы,тöс сурагына) келижип ткрган ба,jок по деп,
тÿнейлештирип,кöрöрине, текстти бöлÿктерге бöлиирине,олорго ат адаарына, план тургузарына,чÿмдемелде тургузылган тöс лö
кош сурактарды ылгаштырарына ÿренет.
Jайалтазын ачарына ууландырган иштер. Ӱренчиктердин jажына келижип турган текст аайынча изложение бичиир, кычырып
алган кееркедим литературанын чÿмдемелине jаан эмес сочинение бичиир.
«Чÿмделге jайааны». « Jайаандык иш» jайалтазын ачатан эп- аргалар ажыра ÿренчиктерге кееркедим чÿмдемелдерди терен
ондоорына болужып, олордын чÿмдеер jайалтазын ачар иштеер öткÿрер. Кееркедим чÿмдемелдерди кычырганда,ÿренчиктердин
jурÿмдик ченемелине тайанар.
Урокто кандый бир чÿмдемелди(ÿзÿкти) алып, автордын бергенине тайанып, оны оос эрмек- куучын ажыра jурадып,jÿзÿндерле
( по ролям) кычыртып ÿреткенде эмезе онон до öскö бÿдÿмдÿ иштер öткÿргенде,олордын чÿмделге jайааны ачылат. Олор изложение,
сочинение,ÿлгер,чöрчöк бичигилеп, кееркедим сöскö jилбÿзи тыныйт.
«Литературалык кычырырары» деген курска 3 класстарда 70 час берилет (35 неделенин туркунына).
Предметти öткöнинин турулталары
Программа учинчи класстын ÿренчиктерин jеткилдейт: ÿренчиктин бойынын турултазы, кижилик jедимдери (личностные
результаты), метапредметный турулталар, предмет аайынча турулталар (предметные результаты)
Ӱренчиктиҥ бойыныҥ турултазы
1)
Тöрöл калыгынын, Тöрöлинин тÿÿкизиле оморкоп, башка- башка эл jуртаган тергееде öскö укту албатыны тооп, олорло
нак болоры;
4
2)
Кееркедим чÿмдемелдер ажыра ак- jарыктын ÿстинде башка- башка ар- бÿткендÿ jерлер бар, ондо jÿзÿн- башка калык
jуртайт, олордын чÿм- jандары, тилдери, тыш бÿдÿмдери башка да болзо, jе ончо калыктардын амадулары, сана- кÿÿндери
тÿней деп билгирле jеткилдеери;
3)
Кычырган литературалык чÿмдемелдерди угуп, ÿлгерлерди эске ÿренип, ондо берилген тил кееркедер эп –аргалар
ажыра тилдин jаражын, ээлгирин сезери;
4)
Ачык- jарык, öскö улуска киленкей кÿÿн- тапту, улустын ачу- коронын ондоор кижи болуп öзöри;
5)
Кандый ла кижинин шÿÿлтезин тооп угарына, башка укту элдин тÿÿкизиле, кеендигиле jилбиркеп, олорло нак jÿрÿп,
ондоорго чырмайар улустар болуп öзöри;
6)
Öмöликте jÿреринин баштапкы ченемелин алып, школдо ло öскö дö jерлерде бойын канайда тудунарын билери;
7)
Jÿрÿмде ÿренчик кижинин тöс амадузын чике ондоорго, ÿредÿле jакшынак jедимдерге jедер кÿÿн- тапту болоры;
8)
Jÿрÿмде эткен кажы ла кереги учун бойы каруулу болгоны, эл ортодо jарабас кылык этпеске тазыктырары;
9)
Jÿрÿмде кандый ла учуралдарда бойыла кубар да, jаан да улусла текши тил табарга, jаантайын бойын колго тудуп,
улусла нак jÿрерине тазыктырарыла коштой, литературалык геройлордын эткен керектерин бойынын кылык- jаныла
тÿнейлештирип, jакшы ла jаманды ондоп турар кижи болуп öзöри;
10) Калыгынын ар- jööжöзин, кöгÿс кöрÿм шÿÿлтезин, тöрöлинин ар- бÿткенин корулаары;
11) Jÿрÿм кажы ла кижиге jаныс катап берилген, кандый ла кÿч учуралда jÿрÿмди чеберлеп, уур- кÿчтерди бийик кÿÿнтапту турумкай öдöри.
Метапредметный турулталар
1)
Ÿредÿнин тöс сурактарын ла амадуларын терен ондоп, оны бÿдÿрер аргаларды билгир тузаланары;
2)
Тургузылган сурактарды кажы ла jанынан шиндеп кöрÿп, чÿмделге jайаандыгын тузаланып бÿдÿрери;
3)
Берилген ишти тургускан амадуларга ла бÿдÿргедий айалгаралга келиштире пландап, турултазын шиндеп кöрÿп,
бийик турулта аларынын jолын табары;
4)
Jакшы эмезе комой ÿредÿ болуп турганынын шылтагын шиндеп кöрÿп, ÿредÿнин кеми jабыс та учуралдарда чын
шÿÿлте чыгарып, керектин аайын тÿзедерге албаданары;
5)
Кандый бир берилген бичик керегинде jетирÿни ол аайынча мынан озо öткöн текши темдек- символдор тузаланып
билип алары;
6)
Jаны билгирлер аларга, коммуникатив амадуларга jедерге эрмек- куучын тударынын эп- аргаларын элбеде
тузаланары;
5
7)
Ÿредÿ аайынча билгирлерди башка- башка сöзликтерден, энциклопедиялардан ла ÿзеери литературадан бедреери;
8)
Кычырган тексттин учурын ондоп, берилген коммуникатив амаду аайынча кöгÿске алып, эрмек- куучыннын оос ло
бичиир бÿдÿмдерине келиштире тексттер тургузары;
9)
Тÿндештирип, ылгап, бириктире кöрÿп, кандый темдектериле туней эмезе башка болгоны аайынча шÿÿлте чыгарары;
10) Эрмектежип турган кижинин айтканын ÿспей, учына jетире угуп, кажы ла кижи бойы шÿÿлтелÿ болор аргалу, ол
сенийинен башка да болзо, оны торы керегинде билери;
11) Öмöлик иште кем кандый иш бÿдÿрери jанынан бой- бойы ортодо jöптöжип, бÿдÿрген иштин турултазын кöрÿп, иш
бÿдеринде öмöликте онын ла öскöлöринин кандый эмезе салтары jеткенин тÿнейлештирип, бойына шÿÿлте чыгарары.
Предмет аайынча турулталар
1)
Кеендиктин öскö бÿдÿмине кöрö, литература телекейлик jÿрÿмди, кажы ла калыктын чÿм- jанын ла онын баалап,
корып турган ондомолдорын сöстин болужыла кöргÿзип турганын ондооры;
2)
Бичик кычырганы- бойынын билгирин бийиктедери, Тöрöли ле ондо jуртаган улустар керегинде, олордын ижи- тожы,
jÿрÿми, jедимдери, айландыра ар- бÿткен, ак- jарык, килемjи, öштöжÿ, наjылык, ак- чек ле чындык деген ондомолдорды
билип алары; бичиктерди jаантайын кÿÿнзеп кычырары;
3)
Кычырарынын кемин онон ары бийиктеткени текши эрмек- куучыннын öзÿмине камаанын jетирет, jартын
айтса,литературоведениенин ондомолдорын тузаланып, кееркедим, билим ле ÿредÿнин öскö дö тексттенин ÿн чыгарбай
эмезе тыныда кычырып ылгаары;
4)
Кычырарынын башка- башка бÿдÿмдерин тузаланары (учурын ондоорго, талдап, бедреп «поисковое»); башка- башка
тексттердин учурын кöгÿске алып, олордын башказын ондооры, олор аайыча куучын öткöндö, туружып, тöс геройлордын
эткен керектери, кылык- jаны аайынча бойынын шÿÿлтезин чыгара айдары;
5)
Jилбиркеген тема аайынча чÿмдемелди бойы бедреп, ол аайынча керектÿ jетирÿлерди кыскачак аннотация тургузып,
öскö литератураларла иштеери;
6)
Баштамы класстарда öткöн литературоведениенин баштапкы билгирлерин тузаланып, башка- башка бÿдÿмдÿ
тексттерди ылгаары: керек кандый шылтактан улам болгонын, чÿмдемелдин тöс учурын, текстти бöлÿктерге бöлиири,
олорго ат адаары, план тургузары, тил кееркедер эп- аргаларды табары, чÿмдемелди куучындаары;
7)
Башка- башка бÿдÿмдÿ тексттердин темдектерин табары (билим, кееркедим ле öскö дö ÿредÿлÿ). Бичиир эрмеккуучыннын кебкрлерин билери (jетирÿ- берилгене тÿнейлеп, текст тургузары, шÿÿлтелÿ- сурак аайынча кару берери,
jурамал- геройлордын кылык- jанын кöргÿзери). Кычырган произведение аайынча бойынын кÿÿн- санаазын бичиири;
6
8)
Кееркедим чÿмдемелге учурлаган ла öскö дö тема аайынча берилген jурук аайынча бойы кандый бир чÿмдемел
бичиири.
Ӱренчиктердиҥ jедимдери.
3- чи класстыҥ ÿренчиктериниҥ билгирлери:
Ӱренчиктер билер учурлу:
- берилген тексттиÿнле тыҥыда чокым- jарт кычырганда, 1 минутка 70-80 сöстöҥ тÿшпес учурлу;
- эске ÿренер 10-12 чÿмдемел, 2-3 прозалык чÿмдемелдиҥ ÿзÿгин (ол того кирер: ÿлгерлер, алкыш сöстöр, тооломоштор, модор
сöстöр, сööктöр керегинде сöгÿштер);
- чÿмдемел аайынча (тöс герой, чÿмдемелде айдылган учурал ла о.ö.) бойыныҥ шÿÿлтезин чыгара айдып;
- чÿмдемелдеҥ эпитет, тÿҥдештирÿ , олицетворение, угаштырулар табып
- кычырган чÿмдемелдиҥ содержаниезин учуры аайынча бöлÿкткрге бöлип, план тургузып, ол аайынча кыскарта, талдап эмезе
бÿткÿлинче куучындап;
- берилген темага эмезе жанрга, эмезе автордыҥ чÿмдемелин бойы таҥынаҥ табып кычырып;
- jурттыҥ (городтыҥ) эмезе школдыҥ библиотеказыныҥ бичиктеринеҥ jараган бичикти бойы талдап табала, кычырып;
- кееркедим литературанаҥ эмезе школдыҥ бичиктеринеҥ öскö , литератураларла (сöзликтерле, справочниктерле) тузаланып;
- кычырган произведениеге оосло jурук jурап;
Кандый бир jурукчыныҥ ижин берилген чÿмдемелдерле тÿҥейлештирип, ол кандый чÿмдемелге келижип турганы аайынча
бойыныҥ шÿÿлтезин чыгыра айдып.
Содержаниези
Бичикле таныштырары. Бичикте берилген темдектер. Бичиктин содержаниези, созлик (1ч)
Кус келип jат, келип jат... (5 ч)
Б. Суркашев «Алтын кус». Эпитет. Б. Суркашев «Кункузуктар бышкылап...»
К. Э. Тепуков «Эjелу-сыйынду торт
кызычак». Э. М. Палкин «Кус, кус...». Олицетворение. Ш. П. Шатинов «Jаландардын устинде..» Класста эмес кычырары К. Э.
Тепуков «Теертпек ле Чертимек».
Калыктын оос чумделгези (10ч.)
7
Калыктын оос чумделгези. Алкыш состор. Сооjындар. Кадын ла Бий. Чорчоктор.Тарал. Сумелу тулку. Ачап чай. Jелбеген
ле Оскус-Уул. Уч карындаш. Jарым кулак. Литературалык чорчоктор. Эр оркочок — эрдин бойы. Кожондор. Кеп куучындар.
Jадаган. Ийнек ле ан. Сартакпай. Калыктын оос чумделгезинин кичу жанрларынан. Кеп состор.Том состор. Модор
состор.Табышкактар. Балдардын фольклорынан. Соотомолдор. Тооломош. Чололор. Оско калыктын фольклоры. Jети jашту
кызычак (орус албатынын чорчоги). Куук (ненец калыктын чорчоги). Проект «Куулгазынду чорчоктор чумдейдис»
Мен кем? (13ч)
Мен кем? Тилим. С.М. Сартакова. Эне тил. Б. К. Суркашев. Алтай. Ш. П. Шатинов. Алтай. Т. Б. Шинжин. Коночы. Аргымак
(кеп куучын). Чече. Г. П. Самаев. Кыдырай-Боомы. Ю. М. Кыдыев. Алмыс (кеп куучын). Кадын. К. Э. Тепуков. Карган Эне ле
Бабыш. J. Б. Каинчин. Нени иштеерин, чыдазан? К. Э. Тепуков. Мишек ле Борбыйак. К. Ч. Толосов. Тогун (албатынын кеп
куучыны). Jааннын созин jанчыкка сал. Б. У. Укачин. Ачыныш. А. Я. Ередеев. Проект «Улгузи jок одук болбос, угы jок кижи
болбос».
Кыш (5 ч.)
Кышкыда. Кыйгыбыла учуртсан! К. Э. Тепуков. Айлар. Б. К. Суркашев. Аркадагы базыт. А. Я. Ередеев. Кар айланып, айланып...
Ш. П. Шатинов. Быйанду кушкаш. Б. Ч. Канарин. Jаны jылдын алдында. Ю. М. Кыдыев. Jаны jылла слерди. С. М. Сартакова.
Баштапкы кар. Ю. М. Кыдыев. Сыгын. А. Я. Ередеев.
Ар-буткен ле кижи (13 ч.)
Ар-буткен ле кижи. Ан-кушту Алтайыс. Ю. М. Кыдыев. Кем неле бай. Ю. М. Кыдыев. Кузукчы айу. Ю. М. Кыдыев. Боро
кушкажыма. К. Э. Тепуков. Ар-буткеннин тили. А. Я. Ередеев. Туристтерге. Б. У. Укачин. Корук. Ю. М. Кыдыев. Сумелу каргаа.
Ю. М. Кыдыев. Тандак. С. М.Сартакова. Уурчы корук. И. К. Сабашкин. Армакчылу алабуга. К. Д. Кошев. Алтайынын аны-кужына
учурлаган сочинение бичиири.
Jакшы дегени не, jаман дегени не? (5 ч)
Jакшы дегени не, jаман дегени не? Аш кылгада, кижи балада. М. В. Мундус-Эдоков. Юрастын тужи. Ю. М. Кыдыев. Беленнин
кастар шыбалаганы. Б. Я. Бедюров. Табышту урок. Т. Б. Шинжин. Мекеш. И. П. Кочеев. Баштак бала. Ю.М. Кыдыев. Проект
«Jакшынын jолы ачык, jаманнын jолы тыртык».
Jас (7ч.)
Jас келип jат... Б. Я. Бедюров. Айучактын тужи Б. Ч. Канарин. Арбанын чарактары (Алтай чорчок). Ырыс. К. Кулиев. Энейим.
Б. К. Бурмалов. Кууктин кожоны. Т. Б. Шинжин. Эненин кожоны. Л. В. Кокышев. Адалар тужелет. Л. В. Кокышев, Олумин ле олум
jенип. А. О. Адаров. Иван Тигров. Н. Богданов. Сочинение «Энемнин эрке колдоры».
8
Телекей ле мен (оско калыктын литературазынан) (5ч)
Аспан ла чымалы. Назым Хикмет. Себиске ле Чымалы. И. А. Крылов. Талай jаказында jажыл дуб. Сокор ак-кийик. Керога.
Айдын тунде. Китахара Хакусю. Укучек. В. Беспальков. Болук аайынча ченемел иш.
Jай (6 ч)
Тынду jаландар. Т Б. Шинжин. Jайгы кожон. К. Э. Тепуков. Энезинин чыккан куни. А. Я. Ередеев. Тайгыл. Н. Б. Бельчекова.
Jыл туркунына уренгенин катап корори.
Литературалык кычырышла
тематикалык пландаш
Класс: 3
Ýредÿчи: Кендиенова С. А.
Ýредÿлик план аайынча частардын тоозы:
Бастыра: 68 час; неделеде 2 час.
План аайынча ченелте иштер: 4
План тургузылган: Паспарта jурттын орто уредулу школынын текши ÿредÿлÿ баштамы школдын программазына тайанып
тургузылган
Бичик: Н. Б. Тайборина, е. А. Мегедекова, А. Ю. Янкубаева Литературалык кычырыш 3 класс/ -Горно-Алтайск, 2013
9
№
Темала пландаары
Частардын Урокты откуретен
тоозы
план аайынча
1
Бичикле таныштырары. Бичикте берилген темдектер. Бичиктин
содержаниези, созлик.
1
03.09.2024
Кус келип jат, келип jат... (5 ч)
2
Б. Суркашев «Алтын кус». Эпитет.
1
06.09.2024
3
Б. Суркашев «Кункузуктар бышкылап...»
1
10.09.2024
4
К. Э. Тепуков «Эjелу-сыйынду торт кызычак».
1
13.09.2024
5
Э. М. Палкин «Кус, кус...». Олицетворение. Ш. П. Шатинов «Jаландардын
устинде..»
1
17.09.2024
6
Класста эмес кычырары К. Э. Тепуков «Теертпек ле Чертимек»
1
20.09.2024
Калыктын оос чумделгези (10ч.)
7
Калыктын оос чумделгези. Алкыш состор. Сооjындар. Кадын ла Бий.
1
24.09.2024
8
Чорчоктор.Тарал. Сумелу тулку. Ачап чай.
1
27.09.2024
9
Jелбеген ле Оскус-Уул. Уч карындаш. Jарым кулак.
1
01.10. 2024
10
Литературалык чорчоктор. Эр оркочок — эрдин бойы.
1
04.10.2024
11
Кожондор.
1
08.10.2024
12
Кеп куучындар. Jадаган. Ийнек ле ан. Сартакпай.
1
11.10.2024
13
Калыктын оос чумделгезинин кичу жанрларынан. Кеп состор.Том состор.
Модор состор.Табышкактар.
1
15.10.2024
10
ойи
фактич.
14
Балдардын фольклорынан. Соотомолдор. Тооломош. Чололор.
1
18.10.2024
15
Оско калыктын фольклоры. Jети jашту кызычак (орус албатынын чорчоги).
Куук (ненец калыктын чорчоги).
1
22.10.2024
16
Проект «Куулгазынду чорчоктор чумдейдис»
1
25.10.2024
Мен кем? (13ч)
17
Мен кем? Тилим. С.М. Сартакова. Эне тил. Б. К. Суркашев.
1
05.11.2024
18
Алтай. Ш. П. Шатинов. Алтай. Т. Б. Шинжин. Коночы.
1
08.11.2024
19
Аргымак (кеп куучын).
1
12.11.2024
20
Чече. Г. П. Самаев.
1
15.11.2024
21
Кыдырай-Боомы. Ю. М. Кыдыев.
1
19.11.2024
22
Алмыс (кеп куучын). Кадын. К. Э. Тепуков.
1
22.11.2024
23
Карган Эне ле Бабыш. J. Б. Каинчин.
1
26.11.2024
24
Нени иштеерин, чыдазан? К. Э. Тепуков.
1
20.11.2024
25
Мишек ле Борбыйак. К. Ч. Толосов.
1
03.12.2024
26
Класста эмес кычырары «Тулку ле турна»
1
06.12.2024
27
Тогун (албатынын кеп куучыны). Jааннын созин jанчыкка сал. Б. У. Укачин.
1
10.12.2024
28
Ачыныш. А. Я. Ередеев.
1
13.12.2024
29
Проект «Улгузи jок одук болбос, угы jок кижи болбос».
1
17.12.2024
Кыш (5 ч.)
30
Кышкыда. Кыйгыбыла учуртсан! К. Э. Тепуков. Айлар. Б. К. Суркашев.
1
20.12.2024
31
Аркадагы базыт. А. Я. Ередеев. Кар айланып, айланып... Ш. П. Шатинов.
1
24.12.2024
11
32
Быйанду кушкаш. Б. Ч. Канарин
Jаны jылдын алдында. Ю. М. Кыдыев.
1
27.12.2024
33
Jаны jылла слерди. С. М. Сартакова. Баштапкы кар. Ю. М. Кыдыев.
1
14.012025
34
Сыгын. А. Я. Ередеев.
Ченемел иш.
1
17.01.2025
Ар-буткен ле кижи (13 ч.)
35
Ар-буткен ле кижи. Ан-кушту Алтайыс. Ю. М. Кыдыев.
1
21.01.2025
36
Кем неле бай. Ю. М. Кыдыев.
1
24.01.2025
37
Кузукчы айу. Ю. М. Кыдыев.
1
28.01.2025
38
Боро кушкажыма. К. Э. Тепуков
1
31.01.2025
39
Ар-буткеннин тили. А. Я. Ередеев.
1
04.02.2025
40
Туристтерге. Б. У. Укачин.
1
07.02.2025
41
Корук. Ю. М. Кыдыев.
1
11.02.2025
42
Сумелу каргаа. Ю. М. Кыдыев.
1
14.02.2025
43
Тандак. С. М.Сартакова.
1
18.02.2025
44
Уурчы корук. И. К. Сабашкин
1
21.02.2025
45
Армакчылу алабуга. К. Д. Кошев.
1
25.02.2025
46
Класста эмес кычырары. Солоны журналдардан тындулар керегинде
куучындар кычырар.
1
28.02.2025
47
Ченемел иш. Алтайынын аны-кужына учурлаган сочинение бичиири.
1
04.03.2025
Jакшы дегени не, jаман дегени не? (5 ч)
12
48
Jакшы дегени не, jаман дегени не? Аш кылгада, кижи балада. М. В. МундусЭдоков. Юрастын тужи. Ю. М. Кыдыев.
1
07.03.2025
49
Беленнин кастар шыбалаганы. Б. Я. Бедюров.
1
11.03.2025
50
Табышту урок. Т. Б. Шинжин. Мекеш. И. П. Кочеев.
1
14.03.2025
51
Баштак бала. Ю.М. Кыдыев.
1
18.03.2025
52
Проект «Jакшынын jолы ачык, jаманнын jолы тыртык».
1
21.03.2025
Jас (7ч.)
53
Jас келип jат... Б. Я. Бедюров.
1
01.04.2025
54
Айучактын тужи Б. Ч. Канарин.
1
04.04.2025
55
Арбанын чарактары (Алтай чорчок). Ырыс. К. Кулиев. Энейим. Б. К.
Бурмалов.
1
08.04.2025
56
Кууктин кожоны. Т. Б. Шинжин. Эненин кожоны. Л. В. Кокышев.
1
11.04.2025
57
Адалар тужелет. Л. В. Кокышев, Олумин ле олум jенип. А. О. Адаров.
1
15.04.2025
58
Иван Тигров. Н. Богданов.
1
18.04.2025
59
Сочинение «Энемнин эрке колдоры»
1
22.04.2025
Телекей ле мен (оско калыктын литературазынан) (5ч)
60
Аспан ла чымалы. Назым Хикмет. Себиске ле Чымалы. И. А. Крылов.
1
25.04.2025
61
Талай jаказында jажыл дуб.
1
29.04.2025
62
Сокор ак-кийик. Керога.
1
06.05.2025
63
Айдын тунде. Китахара Хакусю. Укучек. В. Беспальков.
1
13.05.2025
64
Болук аайынча ченемел иш.
1
16.05.2025
13
Jай (4 ч)
65
Тынду jаландар. Т Б. Шинжин.
1
20.05.2025
66
Jайгы кожон. К. Э. Тепуков. Энезинин чыккан куни. А. Я. Ередеев.
1
21.05.2025
67
Тайгыл. Н. Б. Бельчекова.
1
22.05.2025
68
Jыл туркунына уренгенин катап корори. Ченемел иш.
1
23.05.2025
14
Тузаланар литература
Уредучиге
Уренчикке
1. Тайборина Н.Б. Литературалык кычырышла иштеер программалар (1-4 класс).- Горно-Алтайск, 2012 Литературалык
2. Федеральный государственный стандарт начального общего образования. – М., 2011
кычырыш. 3 класс
3. Федеральный государственный стандарт основного общего образования. – М., 2011
4. Фундаментальное ядро содержания общего образования.
5. Концепция духовно-нравственного развития и воспитания личности гражданина России.
6. Тайборина Н.Б., Тадырова А.Б. Литературалык кычырыштын урокторын откурери аайынча методика
ууламjылар (ӱредӱчиге керектӱ методикалык пособие). – Горно-Алтайск, 2012
15
Тематикалык планды тӱзедер лист
Урокты
öткӱрген öй
Уроктын темазы
Тӱзедилген шылтак
16
Тӱзедилген эп-арга Директордын уредутаскамал
аайынча
ордынчызыла
jöптöжӱ
17
